آموزش نحوه کوک عود یا بربط

ساز عود یا بربط از سازهای اصیل ایرانی است که در کشورهای دیگر نیز طرفداران زیادی دارد. از آنجایی که ساز عود دارای انواع مختلفی است، هر کدام از آنها در هر منطقه، دارای کوک خاص خودشان و متناسب با فرهنگ و سبک موسیقی آن کشور می‌باشند. صدای ساز عود علاوه بر مهارت نوازنده بستگی به نوع کوک آن و نحوه صحیح کوک کردن ساز دارد. در ادامه مقاله به بررسی رایج‌ترین کوک های ساز عود و نحوه کوک کردن عود می‌پردازیم.

آشنایی با کوک ساز عود

کوک در واقع تنظیم صدای سیم‌های ساز مطابق با فرکانس نت دلخواه می‌باشد. با تغییر طول سیم فرکانس آن تغییر کرده و صدای نت خاصی را می‌توان با زخمه زدن بر آن شنید. هدف از کوک کردن ساز عود ایجاد هماهنگی بین سیم‌های ساز و شنیدن صدایی دلنشین از آن است. همانطور که گفته شد انواع ساز عود در کشورهای مختلف و با سبک‌های متفاوت نواخته می‌شود. به همین دلیل نحوه کوک کردن آن کمی پیچیده خواهد بود و نیاز به بررسی جزییات زیادی دارد. بنابراین در این مقاله فقط به معرفی متداول‌ترین کوک‌های ساز عود می‌پردازیم. لازم است بدانید که معمولا برای نت‌نویسی ساز بربط از کلید سل استفاده می‌کنند.

کوک ایرانی ساز عود

در آموزش نحوه کوک عود چندین روش رایج برای کوک ایرانی ساز عود وجود دارد که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.

• دو، سل، ر، لا، سل
• دو، سل، ر، لا، فا
• فا، دو، سل، ر، لا، فا
• فا، دو، سل، ر، لا، سل

ساز عود می‌تواند ده سیم و یا دوازده سیم داشته باشد. اگر یک جفت سیم از پایین به ساز اضافه شود، کوک آن نت فا خواهد بود. درصورتیکه یک تک سیم از بالا به ساز اضافه شود، کوک آن سیم باتوجه به نیاز موسیقایی نوازنده نت فا، می، ر، و یا دو خواهد بود.

توجه کنید که در همه کوک‌های رایج ساز بربت، تارهای صوتی اول تا چهارم با فاصله چهارم از هم قرار می‌گیرند. برای مثال تار صوتی دوم فاصله چهارم بالاتر از تار صوتی اول است. نحوه کوک کردن ساز عود برای تارهای صوتی پنجم و ششم با توجه به شرایط و قطعات مختلف در هر سبک و اجرا و علاقه نوازنده متفاوت بوده و بر روی نت‌‌های مختلف کوک می‌شوند.

کوک عربی ساز عود

یکی دیگر از انواع کوک که در آموزش نحوه کوک عود شرح می‌دهیم به سبک موسیقی عربی می‌باشد. ساز عود در موسیقی کشورهای عربی دارای جایگاه ویژه‌ای است و در حالت‌های مختلفی کوک می‌شود. یکی از رایج‌ترین کوک‌های ساز عود عربی کوک دو، سل، ر، لا، سل می‌باشد. اگر یک تک سیم یازدهم و یا یک جفت سیم ششم به ساز اضافه شود کوک ساز به صورت زیر انجام می‌گیرد.

• دو، سل، ر، لا، سل، ر
• دو، سل، ر،لا، می، ر

در هر دوی این کوک‌ها، تار ششم که بصورت جفت یا تک سیم است به صورت واخوان یا دست باز نواخته می‌شود. در کوک اول که در ابتدا به آن اشاره کردیم، تار سری پنجم که بم‌ترین تار صوتی ساز است، معمولا به صورت دست باز یا واخوان نواخته می‌شود.

کوک ساز عود ترکی

یکی دیگر از انواع کوک‌های ساز عود، آموزش نحوه صحیح کوک عود ترکی می‌باشد. معمولا ساز عود ترکی دارای شش جفت سیم است که به صورت زیر کوک می‌شوند.

• ر، لا، می، سی، لا، می
• ر، لا، می، سی، فا دیز، می

همانطور که ملاحظه می‌کنید کوک عود ترکی یک پرده بالاتر از کوک عود عربی است.

کوک عود پنج سیم

بعضی عودها دارای پنج جفت سیم می‌باشند و سیم‌های آن به صورت رایج بر روی نت‌های دو، سل، ر، لا، فا کوک می‌شوند. این کوک در موسیقی عربی بسیار متداول است. در بعضی شرایط بسته به نیاز تار پنجم روی نت سل کوک می‌شود.

روش دیگری از آموزش نحوه کوک ساز عود به استاد منیر بشیر نسبت داده می‌شود. در این کوک زوج سیم یا تک سیم ششم به عنوان تار صوتی اول یا زیرترین صدا به نت‌ها اضافه می‌گردد که بر روی نت فا کوک می‌شود. بنابراین کوک فا، دو، سل، ر، لا، فا را خواهیم داشت.

ابزار لازم در نحوه صحیح کوک کردن عود

نوازنده‌ها برای سهولت انجام کوک ساز بربط از یک سری ابزارها کمک می‌گیرند تا با دقت لازم نت‌ها تنظیم شوند.

• تیونر: وسیله‌ای است الکترونیکی که به هنرجویان کمک می‌کند تا سیم‌های ساز را با دقت بالا به روی نت دلخواه کوک کنند.
• گوشی‌های کوک: با استفاده از چرخاندن گوشی‌های کوک، کشش سیم‌های بربط را می‌توان زیاد و کم کرد و در نتیجه فرکانس و صدای سیم را تغییر داد.
• مضراب: هنگام کوک کردن ساز بربط از مضراب برای به صدا درآوردن سیم‌ها و چک کردن فرکانس نت مورد نظر استفاده می‌شود.

کلام اخر

در این مقاله به آموزش نحوه کوک عود در سبک‌های مختلف پرداختیم. همانطور که گفته شد ساز عود در فرهنگ‌های مختلف با کوک‌های متفاوتی نواخته می‌شود. اگر شما نیز از علاقه مندان به یادگیری و نواختن ساز عود هستید کافی است در وبسایت سه لا چنگ ثبت‌نام کنید و به جمع هنرجویان ما بپیوندید.

در مجموعه ما حرفه‌ای‌ترین اساتید ساز عود از سراسر کشور با سال‌ها تجربه در آموزش آنلاین عود در حال فعالیت و تدریس به هنرجویان داخل و خارج از کشور می‌باشند. بنابراین شما می‌توانید از هر جای دنیا با ما در ارتباط باشید و از یادگیری ساز عود لذت ببرید. برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در کلاس‌ها می‌توانید با شماره 91098925-021 تماس حاصل نمایید و یا فرم مشاوره رایگان زیر را پر کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس بگیریم.

جهت مشاوره رایگان و ثبت‌نام در کلاس‌ها فرم زیر 👇 را پر کنید.