معرفی انواع سازهای زهی

ابزار آلات موسیقی با توجه به نحوه تولید صدا به خانواده‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. هر کدام از این گروه سازها روش خاصی برای تولید صدا دارند. در خانواده سازهای زهی از طریق ارتعاش سیم‌های ساز صدا ایجاد می‌شود. در برخی از این سازها با ضربه زدن به سیم و در برخی با کشیدن آرشه بر روی آن می‌توان سیم را به ارتعاش درآورد. ما در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع سازهای زهی و نحوه صدادهی آنها بپردازیم پس تا انتها همراه ما باشید.

ساختار سازهای زهی

بیشتر سازهای زهی از یک شکم یا کاسه، یک دسته و قسمت سر تشکیل شده‌اند. سیم‌های ساز یا همان زه، از روی قسمت کاسه  و دسته ساز عبور می‌کنند و در قسمت انتهایی دسته توسط گوشی‌های کوک نگه داشته می‌شوند. از طرف دیگر این سیم‌ها در انتهای کاسه ساز به سیم‌گیرها متصل می‌شوند. صفحه رویی سازهای زهی در برخی از پوست حیوانات و در برخی از چوب ساخته می‌شود. به طور کلی سازهای زهی به سه گروه سازهای زهی زخمه‌ای، زهی آرشه‌ای و زهی کوبه‌ای تقسیم می‌شوند که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.

سازهای زهی زخمه‌ای

این گروه از سازها را با انگشتان و یا مضراب می‌نوازند. در واقع سیم‌ها با ضربه‌ای که انگشت یا مضراب به آن وارد می‌کند به لرزه در می‌آیند و نت‌های موسیقی را تولید می‌کنند.

تار

تار یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین سازهای زهی زخمه‌ای ایرانی است. این ساز دارای اجزای مختلفی از قبیل دو کاسه بزرگ و کوچک، دسته و گوشی‌های کوک می‌باشد. برای نواختن تار باید در حالت نشسته قرار بگیرید. نوازنده می‌بایست کاسه تار را در سمت راست و روی پاهایش بگذارد و دسته آن را در دست چپ بگیرد. ساز تار را توسط مضرابی کوچک و با دست راست می‌نوازند.

سه تار

سه تار سازی بسیار ظریف و سبک است که صدایی محزون و دل‌انگیز دارد. این ساز نیز همانند تار، جزء خانواده سازهای زهی زخمه‌ای است و از یک کاسه، دسته و گوشی‌های کوک ساخته شده است. صفحه رویی کاسه سه تار چوبی و از جنس چوب توت می‌باشد. همچنین سه تار دارای 4 سیم است و توسط مضراب یا انگشت اشاره نواخته می‌شود.

عود

عود یکی دیگر از انواع سازهای زهی زخمه‌ای است و قدمت زیادی در موسیقی ایران دارد. کاسه این ساز گلابی شکل و بزرگ است و دارای دسته‌ای کوتاه و بدون پرده‌بندی می‌باشد. ساز عود دارای 5 سیم از جنس روده و یا فلز است. صدای عود به نسبت دیگر سازهای زهی قوی است و از آن در تک‌نوازی و گروه‌نوازی استفاده می‌کنند. نواختن ساز عود توسط مضراب انجام می‌گیرد.

تنبور

از دیگر سازهای زهی که با انگشتان دست نواخته می‌شود، ساز تنبور است. این ساز دارای کاسه‌ای گلابی شکل و دسته‌ای بلند می‌باشد. صدای تنبور بسیار گیرا و منحصر به فرد است و حالتی عرفانی دارد. این ساز دارای 4 عدد سیم فلزی است و جزء محبوب‌ترین سازهای ایرانی می‌باشد.

قانون

قانون سازی است چوبی و زهی زخمه‌ای که به شکل ذوزنقه می‌باشد. برای نواختن این ساز نوازنده مضراب‌هایی فلزی را در دو انگشت اشاره قرار می‌دهد. این ساز دارای 63 تا 84 عدد سیم است که از جنس روده گوسفند یا نوعی نایلون می‌باشد.

گیتار

در بین سازهای کلاسیک، گیتار یکی از پرطرفدارترین سازهای زهی زخمه‌ای است. این ساز را می‌توان در سبک‌های مختلفی از جمله پاپ، راک، جاز و کلاسیک نواخت. گیتار دارای 6 عدد سیم فلزی یا نایلونی است که توسط مضراب یا انگشتان دست نواخته می‌شود.

سازهای زهی آرشه‌ای

سازهای زهی آرشه‌ای را با کشیدن آرشه یا کمان بر روی سیم‌های آن می‌نوازند. با کشیدن آرشه بر روی سیم‌ها، آنها به ارتعاش درمی‌آیند و صدا تولید می‌شود.

کمانچه

یکی از سازهای ایرانی که صدایی بسیار گرم و دلربا دارد ساز کمانچه می‌باشد. کمانچه دارای یک کاسه کروی توخالی و یک دسته است. این ساز را به صورت عمودی و در حالت نشسته می‌نوازند. کمانچه دارای 4 عدد سیم فلزی است که صدای ساز با کشیدن آرشه بر روی آنها تولید می‌گردد.

قیچک

قیچک نیز یک ساز زهی آرشه‌ای است که همانند کمانچه آن را با آرشه می‌نوازند. در ساخت این ساز از چوب، پوست و فلز استفاده می‌کنند. ساز قیچک دارای قدمت بسیار زیادی است و در موسیقی ملی و دستگاهی کاربرد دارد. جنس کاسه این ساز از چوب است که در دو طرف دارای فرورفتگی می‌باشد.

ویولن

ساز ویولن یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین سازها در دنیا می‌باشد. این ساز خوش‌صدا در سبک‌های مختلفی از جمله موسیقی کلاسیک و سنتی ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ویولن دارای 4 عدد سیم فلزی است و صدای آن با کشیدن آرشه بر روی آنها تولید می‌شود.

سازهای زهی کوبه‌ای

در این دسته از سازها با کوبیدن انگشتان و یا مضراب، سیم‌ها به ارتعاش درمی‌آیند و آواها تولید می‌شوند.

سنتور

سنتور رایج‌ترین و خوش‌صداترین ساز زهی کوبه‌ای در بین علاقه‌مندان به موسیقی ایرانی است. این ساز را توسط دو مضراب چوبی می‌نوازند. با ضربه زدن به سیم‌های سنتور از طریق مضراب‌ها صدا تولید می‌شود. سنتور از جنس چوب و به شکل ذوزنقه‌ای می‌باشد. این ساز دارای 72 عدد سیم و 18 خرک است. در این ساز هر چهار سیم بر روی یک نت خاص همزمان کوک می‌شوند.

پیانو

ساز پیانو یکی از سازهای زهی کوبه‌ای است که بیشترین وسعت صدایی را در بین سازهای رایج دارد. این ساز را با فشردن کلیدهای آن می‌نوازند. در واقع وقتی نوازنده کلیدهای پیانو را فشار می‌دهد چکش‌هایی که به آنها متصل است به سیم‌های پشت آن ضربه می‌زند و صدا ایجاد می‌شود. این سیم‌ها و چکش‌ها در یک جعبه صوتی بزرگ تعبیه شده‌اند.

کلام آخر

همانطور که دانستید طیف زیادی از انواع سازهای زهی در دنیای موسیقی وجود دارد. هر کدام از این سازها به روش خاصی صداهای موسیقایی را تولید می‌کنند. ما سعی کردیم در این مقاله به معرفی سازهای زهی و انواع آنها بپردازیم تا بتوانید راحت‌تر ساز مورد علاقه خود را انتخاب کنید. اگر به یادگیری موسیقی علاقه دارید می‌توانید در وبسایت سه لا چنگ ثبت‌نام کنید و از مزایای آموزش آنلاین موسیقی بهره ببرید. در مجموعه ما بهترین اساتید موسیقی از کل کشور در حال تدریس آنلاین سازهای مختلف می‌باشند. برای پیوستن به جمع هنرجویان ما و ثبت‌نام در کلاس‌های آنلاین موسیقی، می‌توانید با شماره 91015489-021 تماس حاصل فرمایید و یا فرم مشاوره رایگان زیر را پر کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس بگیریم.

جهت مشاوره رایگان و ثبت‌نام در کلاس‌ها فرم زیر 👇 را پر کنید.