تکنیک چهارمضراب در موسیقی ایرانی
چهارمضراب یکی از معروفترین تکنیکها در موسیقی ایرانی است. عدهای معتقدند که این اصطلاح به چهار سیم تار که یک ساز زهی زخمهای است برمیگردد. این تکنیک در ابتدای قطعات دستگاههایی چون همایون، چهارگاه، نوا و راست پنجگاه نواخته میشود. در واقع از تکنیک چهارمضراب برای مقدمه و آغاز قطعات و آواز استفاده میکنند. ما قصد داریم در این مقاله به معرفی و بررسی تکنیک چهارمضراب در موسیقی ایرانی بپردازیم، بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
چهارمضراب چیست؟
تکنیک چهارمضراب در موسیقی ایرانی یک تکنیک کاربردی و مهم است. چهارمضراب یک قطعه مستقل در موسیقی دستگاهی است که دارای حال و هوایی شاد و تند میباشد. این تکنیک دارای ضربهای مشخص و مداومی است. همانطور که گفتیم پس از نواختن گوشههای اصلی یک دستگاه، نوازنده به نواختن آن میپردازد و بخشهای مختلف یک دستگاه یا آواز را به هم مرتبط میکند. ریتم این قطعه ثابت است و آن را با ضرب شش هشتم و بدون آواز مینوازند. تکنیک چهارمضراب دارای یک الگوی منظم است که در طول قطعه تکرار میشود. پرسرعتترین و پرانرژیترین قسمت یک دستگاه، قطعه چهارمضراب است و هدف از نواختن آن ایجاد هیجان و برانگیختن احساسات در شنونده میباشد. البته برخی آن را تمرینی برای بالا بردن مهارت نوازنده و نمایش تبحر وی میدانند.
تکنیک چهارمضراب از نظر فرم متنوع است و آن را در آوازها و دستگاههای مختلف اجرا میکنند. اکثرا تکنیک چهارمضراب را با ساز تار میشناسند ولی در سازهایی مانند سه تار و سنتور نیز از این تکنیک استفاده میشود. در هر کدام از این سازها تکنیک چهارمضراب به سبک خاص خود اجرا میشود. امروزه این تکنیک پرشور، قابل اجرا با سازهای ویولن و کمانچه نیز میباشد. این تکنیک زمانی زیبایی خود را نشان میدهد که یک ساز کوبهای مانند تنبک با آن همراهی کند تا از یکنواختی آن در نظر شنونده جلوگیری شود.
تاریخچه چهارمضراب
تکنیک چهارمضراب در موسیقی ایرانی کمترین قدمت را نسبت به تکنیکهای دیگر دارد. با توجه به شواهد، چهارمضراب در دوره قاجاریه متداول شد و مورد توجه قرار گرفت. در این دوران تکنیک چهارمضراب وارد موسیقی دستگاهی ایران شد و تبدیل به یک بخش اصلی در اجرای آن گردید. به گفته استاد روحالله خالقی این تکنیک با سازهای تار و سنتور اجرا میشد. همچنین شکلگیری چهارمضرابهای جدید از نظر وی به درویشخان نسبت داده میشود. از استاد حبیب سماعی نیز میتوان به عنوان یکی از ابداعکنندگان چهارمضراب برای ساز سنتور نام برد.
کاربردهای تکنیک چهارمضراب در موسیقی ایرانی
همانطور که گفتیم چهارمضراب یک قطعه مستقل است و نقش آن ایجاد ارتباط بین قسمتهای مختلف یک دستگاه و یا آواز است. از این تکنیک به عنوان مقدمه یا خاتمه موسیقی دستگاهی نیز استفاده میکنند. یکی دیگر از کاربردهای چهارمضراب ایجاد فضایی پرشور و هیجان است که مخاطب را به وجد میآورد. در اکثر کنسرتهای موسیقی سنتی از این تکنیک برای جلوگیری از یکنواختی و تنوع بخشیدن به برنامه استفاده میشود. همچنین از دیگر موارد کاربرد تکنیک چهارمضراب، به نمایش گذاشتن هنر و مهارت نوازنده میباشد.
کلام آخر
ما سعی کردیم در این مقاله شما را با تکنیک چهارمضراب در موسیقی ایرانی آشنا کنیم. همانطور که دانستید بسیاری از اساتید موسیقی این تکنیک را به ساز تار نسبت میدهند. شما نیز اگر از علاقهمندان به یادگیری ساز تار هستید میتوانید با ثبتنام در مجموعه سه لا چنگ به جمع هنرجویان ما بپیوندید. در این مجموعه برترین و حرفهایترین اساتید آموزش تار آنلاین در حال فعالیت و تدریس میباشند. مدرسین ما از سراسر کشور و با رزومههایی درخشان، در آموزش آنلاین تار بسیار باتجربه و توانا هستند. بنابراین میتوانید با خیالی راحت در مجموعه سه لا چنگ ثبتنام کنید و از یادگیری این ساز خوشصدا لذت ببرید. برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبتنام در کلاسها میتوانید با شماره 91015489-021 تماس حاصل نمایید و یا فرم مشاوره رایگان زیر را پر کنید تا در کوتاهترین زمان ممکن با شما تماس بگیریم.
جهت مشاوره رایگان و ثبتنام در کلاسها فرم زیر 👇 را پر کنید.