رایجترین تکنیک های سنتور نوازی کدامند؟
همه نوازندگان سنتور میدانند که در ابتدای یادگیری سنتور، قطعات ساده و معمولا بدون تکنیک هستند. همانطور که در آموزش سنتور جلو میرویم کمکم قطعات پیچیده میشوند و هنرجو با چالشهای زیادی رو به رو میگردد. برای تبدیل شدن از یک نوازنده مبتدی به یک نوازنده حرفهای نیاز است که تکنیک های سنتور نوازی را بشناسید و خوب آنها را تمرین کنید. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی چند تکنیک مهم در سنتور نوازی بپردازیم تا شما را در نواختن هر چه بهتر آنها یاری دهیم پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
تکنیک های سنتور نوازی در طول یک قطعه و بر حسب نیاز توسط نوازنده اجرا میشوند. هرکدام از این تکنیکها معنا و مفهوم خاصی به قطعات میدهند و آنها را زیباتر میکنند. نوازندههای حرفهای و صاحب سبک نسبت به تکنیکهای سنتور نوازی و اجرای آنها نظرات متفاوتی دارند. تفاوت در نحوه اجرای تکنیکها باعث میشود نوازندههای معروف هر کدام سبک خاصی داشته باشند. برای مثال یک نوازنده ممکن است درابهای زیادی اجرا کند و دیگری بر روی ریز زدن تمرکز کند. شما از طریق آشنایی با تکنیک های سنتور نوازی و سبک اساتید، میتوانید تشخیص دهید که هر قطعهای را کدام استاد معروف نواخته است. مثلا در سبک استاد فرامرز پایور، سرعت زیاد مضرابزنی در کنار شمرده بودن آنها از خصوصیات برجسته نوازندگی ایشان میباشد. سرعت و چابکی دستان استاد پایور شگفتانگیز بود ولی در عین حال ایشان قطعات سنتور را بسیار شفاف اجرا میکردند.
از مهمترین تکنیک های سنتور نوازی میتوان به دراب، ریز زدن، تکیه و اجرای جفت مضراب اشاره کرد که در ادامه به نحوه اجرای آنها میپردازیم.
تکنیک دراب در سنتور نوازی
تکنیک دراب یا سرمضراب، یکی از تکنیک های سنتور نوازی است که اجرای آن به مهارت نسبتا بالایی نیاز دارد. دراب یک زینت موسیقی است که باعث زیباتر شدن قطعه میگردد. این تکنیک در بسیاری از قطعات موسیقی ایرانی به ویژه آنهایی که دارای ریتم تند هستند کاربرد فراوان دارد.
به نواختن پیاپی سه مضراب متوالی همنام، و با الگوی راست، چپ و راست تکنیک دراب میگویند. در هنگام نواختن دراب دو یا چند نت زینت غیر اصلی به یک نت اصلی وصل میشود. در واقع نتهای زینت در این تکنیک جزء نتهای اصلی نیستند و ماهیت خود را از کشش نت اصلی میگیرند. نتهای زینت در تکنیک دراب باعث هیچ تغییری در اصل آهنگ نمیشوند و فقط نت اصلی را پرتر میکنند و در نتیجه به زیبایی قطعه میافزایند.
دقت داشته باشید که دراب را همیشه با سرعت بالایی مینوازند و سرعت آن ربطی به تمپوی قطعه ندارد. در تکنیک دراب باید با مضرابها سریع و متناوب بر روی سیمهای نتهای زینت و اصلی ضربه وارد کرد.
تکنیک ریز زدن در سنتور
تکنیک ریز زدن در سنتور یکی دیگر از تکنیک های سنتور نوازی میباشد و بسیار پرکابرد است. به بیان ساده یکی از روشهای نشان دادن کشش یک نت در ساز سنتور ریز زدن است که با چند ضربه پی در پی و تند نواخته میشود. تندی و میزان قدرت ضربهها باید به گونهای باشد که اجرای کشش نت کاملا یکنواخت به گوش برسد. البته ریز زدن فقط برای نشان دادن کشش یک نت به کار نمیرود بلکه برای بیان حالتهای خاص نیز کاربرد دارد.
ریز زدن در سنتور دارای انواع مختلفی از جمله ریز ساده، ریز با چپ، ریز لگاتو یا ملایم، ریز مقطع، ریز پیوسته و ریز خارج از ضرب میباشد. تکنیک ریز زدن در سنتور معمولا با مضراب راست شروع میشود و اتمام آن بستگی به حالت قطعه دارد. تعداد ضرب ریز زدن از دو مضراب به بالا میباشد.
در اجرای ریز ساده که یکی از رایجترین تکنیک های سنتور نوازی میباشد، مضرابهای چپ و راست بطور پی در پی و سریع نواخته میشوند. در این نوع ریز زدن بین دو مضراب راست و چپ نباید هیچ تفاوتی باشد. باید به گونهای مساوی مضراب بزنید که پس از نواختن آن معلوم نشود کدام مضراب راست و کدام چپ بود. اگر این نوع ریز زدن را به درستی بنوازید میبینید که چقدر صدای صاف و دلنشینی دارد. در ابتدای راه آموزش سنتور، هنرجویان قادر به اجرای درست تکنیک ریز زدن در سنتور نیستند. زیرا قدرت دست چپ و راست آنها با یکدیگر برابر نیست و معمولا دست چپ ضعیفتر است که راه حل آن نیز تقویت دست چپ میباشد.
تکنیک تکیه
یکی دیگر از تکنیک های سنتور نوازی تکنیک تکیه میباشد که در ردیفنوازی کاربرد فراوان دارد. این تکنیک بسیار پرکاربرد است و باعث ایجاد تنوع در صدای سنتور و ظرافت در اجرای قطعات میشود. اگر این تکنیک را به درستی انجام دهید، کیفیت نوازندگی و زیبایی قطعات بسیار بیشتر میشود. در تکنیک تکیه در واقع دو مضراب راست اصلی و یک مضراب چپ برای نت زینت داریم. تکیه یک نت زینت است که کشش زمانی آن معادل یک نت سه لا چنگ میباشد و کشش خود را از نت دوم میگیرد.
در سنتور تکیه را بصورت یک دایره توخالی در نتنویسی نشان میدهند. وقتی نتها بطور یک در میان با تکیه اجرا میشوند، میتوان علامت آن را بین دو نت گذاشت که در این حالت تکیه متعلق به نت اول است. تکیه میتواند برای دو نت هم نام و یا غیرهم نام گذاشته شود. در کل تکنیک تکیه به سه صورت نوشته میشود:
- هر دو نت هم نام هستند و بین آنها تکیه قرار میگیرد. مثلا هر دو نت «ر» میباشند، در این حالت نتها بصورت «ر»، «می» و «ر» نواخته میشوند.
- یکی از نتها بالاتر از دیگری است. مثلا دو نت «دو» و «ر» که بصورت «ر»، «می» و «دو» نواخته میشوند.
- در حالت سوم یک نت پایینتر است و تکیه در بین آنها قرار میگیرد. مانند نتهای «دو» و «ر» که بصورت «دو»، «می» و «ر» نواخته میشوند.
در هر صورت نت تکیه از هر دو راست بالاتر نواخته میشود. اگر در سنتور تکیهها از سه عدد بیشتر و بصورت متوالی اجرا شوند به آن شلال میگویند.
تکنیک جفت مضراب در سنتور
تکنیک جفت مضراب یکی دیگر از تکنیک های سنتور نوازی است که بسیار استفاده میشود. این تکنیک با ضربه زدن با هر دو مضراب در دو طرف ساز انجام میگیرد. در اجرای جفت مضراب بصورت پی در پی حالات مختلفی وجود دارد. جفت مضرابها میتوانند بالا رونده و پایین رونده باشند و یا میتوان در اجرای آن دستها را در خلاف جهت یکدیگر حرکت داد. اگر هر دست نسبت به دیگری ضربه را قویتر یا آهستهتر به سیم وارد کند، حالتهای مختلفی از نواختن پیش میآید. نوازندگان حرفه ای از جفت مضراب ها برای افزایش پیچیدگی و تنوع در نوازندگی بهره میبرند.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم شما را با مهمترین تکنیک های سنتور نوازی و روش اجرای آنها آشنا کنیم. برای اینکه از یک نوازنده مبتدی به یک نوازنده حرفهای تبدیل شوید و قطعات سنتور را با رنگ و صدایی متفاوت بنوازید باید سعی کنید این تکنیکها را به زیبایی تمام اجرا کنید. اما همانطور که میدانید آموزش تکنیک های سنتور نوازی نیاز به یک استاد حرفهای دارد و به تنهایی نمیتوانید از پس آن بربیایید. در مجموعه سه لا چنگ بهترین مدرسین از سراسر کشور جهت آموزش سنتور آنلاین گرد هم آمدهاند تا شما بتوانید ساز سنتور را به بهترین نحو ممکن یاد بگیرید. بنابراین در هر شهر وکشوری که باشید میتوانید از طریق پیوستن به مجموعه سه لا چنگ به یادگیری آنلاین سنتور بپردازید. در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی بیشتر فرم زیر را پر کنید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم.
جهت مشاوره رایگان و ثبتنام در کلاسها فرم زیر را پر کنید.