راهنمای کامل آموزش نت خوانی سنتور

همانطور که همه ما می‌دانیم اگر بخواهیم زبانی را یاد بگیریم ابتدا باید با الفبای آن آشنا شویم. برای شروع نوازندگی سنتور نیز مرحله نت خوانی یکی از مهم ‌ترین مراحل یادگیری سنتور می‌باشد. ممکن است یادگیری صحیح نت‌ها و جای دقیق آنها بر روی خطوط حامل، هنگام شروع آموزش سنتور برای نوازنگان کمی دشوار باشد. بنابراین ما در این مقاله قصد داریم شما را با آموزش نت خوانی سنتور از صفر تا صد آشنا کنیم تا شما را در درک هر چه بهتر این مرحله یاری دهیم.

اگر می‌خواهید در آینده تبدیل به یک نوازنده حرفه‌ای شوید، باید نت خوانی سنتور را خیلی خوب یاد بگیرید. در واقع با یادگیری نت خوانی شما قادر به درک این ساز خوش‌صدا خواهید شد. درست است که این امر در ابتدا کمی سخت به نظر می‌رسد اما با تلاش و تمرین می‌توانید از این مرحله با موفقیت عبور کنید. حال شاید این سوال برای شما پیش بیاید که نت خوانی سنتور چیست؟ باید در پاسخ به شما بگوییم که منظور از آموزش نت های سنتور، یادگیری علائم و نشانه‌هایی است که توسط آنها می‌توانید صدای نت‌ها، کشش آنها، کلیدها، نحوه مضراب زنی دست‌ها و… را تشخیص دهید.

آشنایی با اصطلاحات اولیه آموزش نت خوانی سنتور

اگر در مرحله شروع نوازندگی و آموزش نت های سنتور هستید، ابتدا باید با اصطلاحات اولیه آن آشنا شوید. در ادامه به بررسی کامل این کلمات پرکاربرد در نت خوانی می‌پردازیم.

خط حامل

منظور از خطوط حامل 5 خط موازی و مساوی است که نت ‌های سنتور را بین یا روی آنها می‌نویسند. با نوشتن نت ‌های سنتور به ترتیب روی خطوط حامل می‌توانیم بفهمیم چه نتی را باید اجرا کنیم. در واقع جایگاه نت‌ها بر روی خطوط حامل است که به آنها اسم و شخصیت می‌دهد. خطوط حامل را از پایین به بالا می‌شمارند و نت‌های سنتور را از چپ به راست در بین و روی خطوط می‌نویسند.

نت های سنتور روی ساز

اصطلاح پرکاربرد بعدی در آموزش نت خوانی سنتور واژه نت می‌باشد. یادگیری علائم مربوط به شناسایی نت‌ها، جزء ضروری‌ترین مراحل آموزش نت سنتور برای مبتدیان می‌باشد. چرا که بدون یادگیری آن قادر به اجرای قطعات موسیقی نمی‌باشید. نت‌ها در واقع همان الفبای موسیقی هستند و جای آنها بین یا روی خطوط حامل می‌باشد. برای یادگیری بهتر، می‌توانید آنها را بر روی کاغذ بنویسید و با تمرین و تکرار نت‌ها را کاملا حفظ کنید.

نت‌های سنتور به ترتیب شامل هفت نت اصلی است که اسم نت های سنتور به فارسی دو، ر، می، فا، سل، لا و سی می‌باشد. در سنتور این 7 نت، 21 بار و در 3 پوزیسیون نواخته می‌شوند. البته لازم به ذکر است که نت‌های فا و می در سنتور هر کدام 4 بار تکرار شده‌اند. فرکانس نت ‌های سنتور با یکدیگر متفاوت است و هر چه در خطوط حامل بالاتر می‌رویم صدای نت‌ها زیرتر می‌شود. نت‌های موسیقی را با حروف انگلیسی نیز نام‌گذاری می‌کنند و لازم است که آنها را با این حروف نیز بشناسید. در نام‌گذاری انگلیسی نت‌ها را با حروف زیر نشان می‌دهند:

دو”C”، ر “D”، می “E”، فا “F”، سل “G”، لا “A”، سی  “B”

برای نحوه نام‌گذاری نت‌های سنتور بر روی ساز از خرک پایین شروع کرده و سیم‌های اولین خرک را برای نت “می” تنظیم می‌کنیم. نت های سنتور به ترتیب نت‌های فا، سل، لا، سی، دو، ر، می و فا در آخرین خرک بر روی سیم‌ها تنظیم می‌شوند. این نام‌گذاری در هر سه پوزیسیون سنتور یکسان می‌باشد.

بیشتر بدانید: بهترین کتاب های آموزش سنتور از مبتدی تا پیشرفته

کلید

اصطلاح بعدی که در آموزش نت سنتور به زبان ساده باید با آن آشنا شوید کلید است. در واقع کلید است که در شناسایی نام نت‌ها بر روی خطوط حامل به ما کمک می‌کند. کلید علامتی است که در ابتدای خطوط حامل نوشته می‌شود و به طور قراردادی نام نت‌ها را روی خطوط مشخص می‌کند. در موسیقی کلیدها را با نام‌های کلید دو، سل و فا به کار می‌برند. اما کلیدی که در سنتور از آن استفاده می‌کنیم کلید سل است. در کلید سل، نتی که بر روی خط دوم نوشته می‌شود نت سل است. به این ترتیب نت سل به عنوان نت مبدا در این کلید، برای یافتن نت‌های بعدی و قبلی خودش بصورت راهنما عمل می‌کند.

سرکلید

در آموزش نت خوانی سنتور آشنایی با علائمی مانند سرکلید بسیار ضروری است. سرکلیدها علائمی هستند که بعد از کلید سل و بین یا بر روی خطوط حامل نوشته می‌شوند. این علائم که به آنها علائم عرضی یا تغییر‌دهنده نیز می‌گویند شامل بمل (♭)، دیز (♯)، بکار (♮)، کرن و سری است. علائم سرکلید تعیین‌کننده کوک ساز نت موسیقی سنتور می‌باشند. این بدان معنی است که شما از روی این علائم دستگاه مربوط به قطعه را متوجه می‌شوید. هدف از نوشتن سرکلید آسان‌تر کردن نت خوانی سنتور و حداقل استفاده از علائم تغییر‌دهنده در طول قطعه می‌باشد. این علائم در طول قطعه ثابت است مگر اینکه در مواردی در قطعه و درکنار نت علامت بکار و یا علامت دیگری گذاشته شود.

شکل و کشش نت‌ها

از دیگر پارامترهایی است که در آموزش نت خوانی سنتور بسیار حائز اهمیت می‌باشد، شکل نت‌ها و کشش آنها است. شکل نت‌های سنتور به شما نشان می‌دهد که کشش آنها از لحاظ زمانی نسبت به یکدیگر چقدر است. در یک قطعه موسیقی همه نت‌ها به یک اندازه کشیده نمی‌شوند وگرنه زیبایی آهنگ از بین خواهد رفت. طولانی‌ترین نت موسیقی، نت گرد است و ارزش زمانی بقیه نت‌ها بر اساس آن در نظر گرفته می‌شود. ارزش زمانی نت‌ها با توجه به سرعت قطعه کم و زیاد می‌شود اما سرعت آنها نسبت به یکدیگر همیشه ثابت است. برای درک بهتر به شکل زیر توجه کنید.

میزان در آموزش نت خوانی سنتور

قطعات موسیقی از نظر زمانی به قسمت‌های مساوی تقسیم می‌شوند که به هر یک از این بخش‌ها میزان و به خطوطی که بصورت عمودی آنها را از هم جدا می‌کند خط میزان گفته می‌شود. نقش خط میزان نظم دادن به قطعات موسیقی می‌باشد. در یک قطعه موسیقی ارزش زمانی میزان‌ها با یکدیگر برابر است.

کسر میزان

کسر میزان که در ابتدای خطوط حامل و بعد از کلید نوشته می‌شود، نشان‌دهنده نوع و تعداد نت‌ها در هر میزان است. عدد بالای کسر میزان تعداد نت‌ها و عدد پایین آن نوع نت را نشان می‌دهد. مثلا کسر میزان  به معنی این است که در هر میزان دو نت سیاه نوشته می‌شود. حال هر کدام از این نت‌های سیاه می‌توانند به نت‌های کوچکتر از نظر زمانی در میزان تقسیم شوند، اما در هر میزان مجموع ارزش زمانی نت‌ها برابر با دو نت سیاه می‌باشد.

مضراب‌های چپ و راست

یکی دیگر از علائمی که در اموزش نت خوانی سنتور باید به آن دقت کنید، علائم مربوط به انتخاب دست برای ضربه زدن با مضراب است. برای نواختن سنتور با هر دو دست مضراب‌زنی می‌شود. در نحوه نت خوانی سنتور مبتدی برای اینکه مشخص شود هر نت با کدام دست باید نواخته شود از علائمی استفاده می‌شود که در شکل زیر نشان داده شده است.

سرعت قطعه یا تمپو

در آموزش نت های سنتور یکی از مواردی که باید بیاموزید تمپو قطعات می‌باشد. سرعت نواختن هر قطعه در بالای خطوط حامل آن نوشته می‌شود. میزان کشش هر نت بر حسب ثانیه را با پارامتر تمپو مشخص می‌کنند و  این عدد برای هر قطعه متفاوت است. بهتر است برای تعیین و تمرین سرعت نواخته شدن نت‌ها، از مترونوم استفاده کنید.

چطور یادگیری نت خوانی سنتور را آسان‌تر کنیم

با احساس بنوازید

موسیقی فقط تکرار یکسری نت بدون احساس و سلسله‌وار نیست. شما باید بگونه‌ای بنوازید که احساسات شنونده برانگیخته شود و در آن غرق گردد. سعی کنید موسیقی را حس کنید و با احساس بنوازید.

بصری فکر کنید

بعد از اینکه نت های سنتور را حفظ کردید، سعی کنید نام نت‌ها و مکان قرارگیری آنها روی خطوط حامل را به صورت بصری یاد بگیرید. طوریکه که بلافاصله بعد از دیدن هر نت، نام آن را به خاطر بیاورید. زیرا در اجراهای سریع شما زمانی برای فکر کردن و به خاطر آوردن  اسم نت های سنتور ندارید.

گام‌ها را یاد بگیرید

در حین نت خوانی سنتور ممکن است به بخش‌هایی برخورد کنید که نت ها با توالی خاصی به بالا و پایین حرکت کنند. یادگیری گام‌ها به شما کمک می‌کند تا در زمان نواختن قطعات، بلافاصله بعد از دیدن الگو و بدون توجه به دیگر نت‌ها، بتوانید گام را بنوازید.

نت های سنتور را با چشم دنبال کنید

یک نکته مهم دیگر در آموزش نت خوانی سنتور این است سعی کنید نت ها را جلوتر و قبل از نواختن بخوانید. این بدان معنا است که همیشه  چند نت، جلوتر از نت در حال اجرا باشید.

حواستان به دست مخالف باشد

شما باید نت‌های هر دو دست را به صورت جداگانه یاد بگیرید و تمرین کنید اما همیشه دست دیگر را قبل از رسیدن به قسمت اجرا آماده کنید.

یکی از بزرگترین مشکلات هنرجویان مبتدی ضعف در آماده نگه داشتن دست مخالف می‌باشد. مثلا هنرجو نت‌های یک دست را خوب می‌خواند اما وقتی نوبت به دست دیگر می‌رسد به دلیل اینکه نتوانسته نت‌های آن را جلوتر بخواند در جاگیری دست دچار مشکل می شود.

نکات مهم در حین نت خوانی سنتور

در پروسه یادگیری نت های سنتور ممکن است نتی را ببینید که در سمت راست آن، نقطه‌ای نوشته شده باشد. این نقطه در سمت راست نت به معنای این است که به اندازه نصف کشش نت به آن نت اضافه شود.

• نیاز است بدانید که علامت دیِز، بِمُل، بِکار، سُری و کُرُن برای تغییر صدای نت ها به کار گرفته می‌رود.
• وجود علامت دیِز قبل از نت صدای تولید شده به اندازه نیم پرده زیر می‌شود.
• اگر علامت بِمُل قبل از نتی قرار بگیرد صدای آن به اندازه نیم پرده بم می‌شود.
• علامت بِکا قبل از نت نشان دهنده این است که صدا تولید شده نت به حالت عادی باز می گردد.
• اگر علامت سُری قبل از نتی قرار بگیرد، صدای تولید شده از آن نت به اندازه ربع پرده زیر شنیده می‌شود.
• اگر علامت کُرُن قبل از نتی قرار بگیرد، صدای تولید شده از آن نت به اندازه نیم پرده بم‌تر می‌شود.

کلام آخر

در این مقاله ما سعی کردیم شما را با آموزش نت خوانی سنتور آشنا کنیم. اما باید بدانید که یادگیری نت خوانی سنتور و تسلط به آن نیازمند تمرین روزانه و تلاش است. از طرفی وجود یک استاد باتجربه می‌تواند به شما در یادگیری اصولی نت خوانی بسیار کمک‌کننده باشد. بنابراین می‌توانید با عضویت در وبسایت سه لا چنگ به جامعه هنرجوهای آنلاین سنتور بپیوندید. در وبسایت سه لا چنگ بهترین و باتجربه‌ترین اساتید از سراسر کشور حضور دارند تا تجربه شیرینی از آموزش سنتور آنلاین را برای شما به ارمغان آورند.

ما این فرصت را برای علاقه‌مندان به سنتور از داخل و خارج از کشور فراهم کرده‌ایم تا بتوانند از هر کجای دنیا در کلاس‌های آنلاین ما شرکت کنند. اگر شما نیز علاقه‌مند به آموزش سنتور آنلاین هستید به وبسایت ما مراجعه کنید و با حرفه‌ای‌ترین اساتید سنتور در ارتباط باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در کلاس‌ها می‌توانید با شماره 91098925-021 تماس حاصل نمایید و یا فرم مشاوره رایگان زیر را پر کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس بگیریم.

جهت مشاوره رایگان و ثبت‌نام در کلاس‌ها فرم زیر را پر کنید.