فرق تار و سه تار در چیست؟

تار و سه تار هر دو از سازهای اصیل و سنتی ایران است که به خانواده‌ی سازهای زهی مضرابی تعلق دارند. ممکن است این دو ساز در نگاه اول بسیار به یکدیگر شبیه باشند اما تار و سه تار دارای تفاوت‌های زیادی با یکدیگر هستند. اگر در ابتدای راه یادگیری موسیقی هستید و نمی‌دانید کدام یک از این دو ساز را انتخاب کنید، باید از خودتان بپرسید که تفاوت تار و سه تار در چیست؟ کدام ساز برای شروع یادگیری بهتر است؟ بنابراین ما قصد داریم در این مقاله به بررسی فرق تار و سه تار بپردازیم تا شما را در انتخاب درست یاری دهیم.

تفاوت در اندازه و ساختمان

وقتی به ساز تار و سه تار نگاه می‌کنید، یکی از بارزترین تفاوت‌هایی که می‌بینید در ظاهر آنها است. ساز تار دارای دو کاسه بزرگ و کوچک است در صورتی که سه تار یک عدد کاسه گلابی شکل دارد. همچنین کاسه سه تار از کاسه تار کوچک‌تر است.

صفحه رویی در کاسه ساز سه تار از چوب توت یا گردو است اما دهانه کاسه‌های تار را با پوست طبیعی و یا مصنوعی می‌پوشانند.

همچنین از دیگر موارد تفاوت تار و سه تار اندازه خرک‌های آنها است. خرک تار بزرگ‌تر است و می‌توان پایه‌های آن را بر روی پوست صفحه رویی قرار داد.

یک فرق تار و سه تار به دسته، جعبه و گوشی‌های آنها برمی‌گردد. ساز تار دارای 6 عدد سیم می‌باشد بنابراین در مقایسه با ساز سه تار که 4 عدد سیم دارد دارای دسته عریض‌تری می‌باشد. همچنین تعداد گوشی‌های ساز تار بیشتر و اندازه جعبه گوشی نیز بزرگتر است. اگر دقت کرده باشید در اغلب سازهای تار دو خط سفید رنگ را بر روی دسته آن می‌بینید که از جنس استخوان می‌باشد.

تعداد سیم‌ها

ساز تار دارای 6 عدد سیم فلزی است که به صورت جفت هستند. معمولا سیم‌های تار بر روی نت‌های دو، سل، دو کوک می‌شوند. تعداد سیم‌های سه تار 4 عدد است که 3 سیم آن اصلی است و سیم چهارم را به سیم بم می‌شناسند.

تفاوت تار و سه تار در صدادهی

یکی دیگر از تفاوت‌های تار و سه تار در رَنگ صدایی است که تولید می‌کنند. تفاوت صدادهی در این دو ساز بسیار بارز و محسوس است. سه تار صدای لطیف‌تری نسبت به تار دارد و از طرفی قدرت و حجم صدای سه تار نسبت به تار کمتر است. همچنین صدای سه تار زنگ‌دار و طنین‌انداز است و صدای تار کمی بم‌تر و شفاف‌تر به گوش می‌رسد. البته این دو ساز در وسعت صدادهی به یکدیگر شباهت دارند. علت این امر این است که تعداد پرده‌های آنها به یکدیگر نزدیک است. سه تار دارای 26 پرده و تار دارای 28 عدد پرده می‌باشد.

فرق تار و سه تار در نحوه نواختن

یکی دیگر از فرق های تار و سه تار در نحوه نواختن آنها می‌باشد. با اینکه هر دو ساز از خانواده زهی مضرابی هستند اما شیوه نوازندگی آنها با یکدیگر فرق دارد. نوازندگان سه تار معمولا از یک مضراب فلزی که بر روی انگشت اشاره قرار می‌گیرد استفاده می‌کنند. همچنین گاهی برای تولید صدایی نرم و لطیف با ناخن انگشت اشاره به نواختن آن می‌پردازند. در مقایسه، ساز تار را با یک مضراب فلزی برنجی که در انتهای آن موم چسبانده شده است می‌نوازند.

یکی دیگر از تفاوت های سه تار و تار در نواختن، نحوه حرکت دست‌ها می‌باشد. سه تار را با حرکت انگشت اشاره و ضربه زدن به سیم‌ها می‌نوازند در صورتی که برای نواختن تار نوازنده باید با حرکت مچ خود، مضراب را به طرف بالا و پایین حرکت دهد. اما تکنیک‌های مضراب‌زنی معمولا در این دو ساز مشابه یکدیگر می‌باشد.

استفاده متفاوت در موسیقی

از آنجایی که صدادهی ساز تار و سه تار با یکدیگر متفاوت است، بنابراین کاربرد آنها نیز با یکدیگر فرق می‌کند. همانطور که گفتیم صدای سه تار ظریف و نرم است و نوازنده‌ها معمولا در تک‌نوازی و دونوازی از سه تار استفاده می‌کنند. در عوض صدای تار به علت بیشتر بودن صدای سیم‌ها، بم‌تر و قوی‌تر است و در گروه‌نوازی کاربرد بیشتری دارد. بنابراین یک فرق تار و سه تار در نحوه بکارگیری آنها در موقعیت‌های مختلف است. البته این بدان معنی نیست که از سه تار در گروه‌نوازی و از تار در تک‌نوازی استفاده نمی‌کنند. با توجه به تکنیک‌های نوازندگی، هر دو ساز در گروه‌نوازی و تک‌نوازی کاربرد دارند.

برای شروع یادگیری تار را انتخاب کنم یا سه تار؟

بسیاری از هنرجویان این سوال را از خود می‌پرسند که برای شروع یادگیری تار بهتر است یا سه تار؟ اما باید بگوییم که هیچ پاسخ قطعی برای این سوال وجود ندارد. علاقه مهم‌ترین فاکتور در انتخاب ساز است. زیرا یادگیری هیچ سازی بر دیگری ارجحیت ندارد. هر کدام از این دو ساز ویژگی‌های خاص خود را در نحوه صدادهی و نواختن دارند و نمی‌توان گفت آموزش کدام ساز راحت‌تر می‌باشد. برای یادگیری هر سازی نیاز به تمرین و پشتکار فراوان دارید و اگر به ساز خود علاقه‌مند نباشید نمی‌توانید از نواختن آن لذت ببرید.

اما اگر تا حدودی به هر دو ساز علاقه نشان می‌دهید می‌توانید از ساز سه تار شروع کنید. سه تار هم از لحاظ قیمت ارزان‌تر است و هم به علت سبک بودن به راحتی قابل حمل می‌باشد. اگر سه تار انتخاب اول شما باشد در آینده به راحتی می‌توانید تار را نیز یاد بگیرید. تنها کاری که لازم است انجام دهید کار بر روی حرکت مچ می‌باشد. پیشنهاد ما این است که در انتخاب ساز عجله نکنید. قطعاتی را از هر دو ساز گوش دهید و از اساتید تار و سه تار مشورت بگیرید.

کلام آخر

همانطور که گفتیم ساز تار و سه تار در عین حال که در نگاه اول شبیه هستند، تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. بنابراین ما سعی کردیم در این مقاله شما را با تفاوت تار و سه تار آشنا کنیم تا بتوانید ساز موردنظرتان را راحت‌تر انتخاب کنید. حال که تفاوت سه تار و تار را دانستید می‌توانید با ثبت نام در مجموعه سه لا چنگ به جمع هنرجویان ما بپیوندید. در این مجموعه بهترین و حرفه‌ای‌ترین اساتید از کل کشور در زمینه آموزش آنلاین موسیقی فعالیت دارند. بنابراین اگر علاقه‌مند به یادگیری ساز سه تار هستید می‌توانید از آموزش سه تار آنلاین در کنار اساتید برتر مجموعه ما لذت ببرید. برای گرفتن اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در کلاس‌ها با شماره  91098925-021 تماس حاصل فرمایید و یا فرم مشاوره رایگان زیر را پر کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس بگیریم.

جهت مشاوره رایگان و ثبت‌نام در کلاس‌ها فرم زیر 👇 را پر کنید.