کلید و انواع آن در موسیقی چیست؟ معرفی تمامی کلیدهای موسیقی
کلید موسیقی چیست؟
کلید در موسیقی سیستمی برای نامگذاری نت‌ها در قطعات است و همیشه اول خطوط حامل قرار میگیرد.
در حال حاضر سه نوع کلید مورد استفاده هستند : کلید سل، کلید فا و کلید دو که هرکدام از آنها تعیین کننده نت متفاوتی هستند و بقیه خط‌ها با توجه به آن نت خوانی میشوند.
هر کلید باید به دو سوال پاسخ دهد:
1 _نام آن کلید بر چه اساس تعیین میشود؟
2 _آن نت در چه محدوده ای از آن ساز قرار داشته باشد؟
که پاسخ این دو سوال به ترتیب:
1 _بر اساس نام نت تعیین میشود.
2 _بر اساس دو وسط (c middle )تعیین میشود.
تنوع در انواع کلیدها ، نوشتن قطعه برای هر سازی را امکان پذیر و تسهیل کرده است؛ حتی اگر سازها بازه های متفاوتی داشته باشند.
نوشتن موسیقی فقط با یک کلید بسیار سخت است، زیرا خطوط حامل فقط پنج خط است و برای نوشتن قطعه برای سازهای مختلف باید از تعداد خطوط اضافه بیشتری استفاده شود؛ در حالی که استفاده از کلیدهای مختلف باعث میشود قطعات برای سازهای مختلف از تعداد خط اضافه کمتری استفاده کنند.
کلیدها میتوانند در هر خطی از خطوط حامل قرار بگیرند ، با توجه به این هرچه کلید در خطوط پایین تر قرار بگیرد بالاترین محدوده و اکتاو را دارد و هرچه کلید روی خطوط بالاتر باشد، پایین ترین محدوده را دارد.
انواع کلید
در موسیقی مدرن، فقط چهار کلید استفاده میشود:
کلید سل (treble)
، کلید فا (bass ) خط چهارم
، کلید دو (alto ) خط سوم
کلید دو (tenor ) خط چهارم
از بین این کلیدها، کلید ( سل ) و کلید ( فا ) بیشترین استفاده را دارند.
هر کلید برای چه سازی است؟
کلید سل (treble)
کلید سل تنها کلید سلی است که امروزه مورد استفاده قرار میگیرد و از پرکاربرد ترین کلیدهای موسیقی محسوب میشود. این کلید قبلا به نام کلید ویولن هم نام برده می‌شد.
از بین سازها از کلید سل برای ویلن، فلوت، ابوا، هورن انگلیسی، خانواده کالرینت، خانواده ساکسیفون، ترومپت، کرنت، یوفونیوم و گاهی باریتون، ویبرافون، سیالفون، ماندولین، ریکوردر وگیتار استفاده می‌کنند.
گاهی به جای کلید تنور، برای نتهای بالای سازهایی که با کلید باس اجرا میشوند مانند ویولن سل، کنترباس (این ساز یک اکتاو پایینتر صدا می‌دهد) و باسون و ترمبون نیز استفاده میشود.
همچنین ویلن آلتو (ویولا) بعضی اوقات از کلید سل برای نتهای خیلی بالا استفاده می‌کند. کلید سل برای صداهای سوپرانو، متسو سوپرانو، آلتو، کنتر آلتو و تنور نیز استفاده میشود.
کلید فا (bass )خط چهارم
کلید ( فا ) که اکنون مورد استفاده است، تنها کلید فا ئی است که امروزه به کار می‌رود (کلید فا خط سوم منسوخ شده است).
این کلید برای ویولن‌سل، یوفونیوم، کنترباس، گیتار باس، باسون، کنتر باسون، ترومبون، باریتون، توبا، پیانو و تیمپانی استفاده میشود.
کلید دو (alto )خط سوم
که به عنوان کلید ویولا هم نام برده میشود.
کاربرد در بخش آلتو سلفژ ( آواز خوانی ) اکنون در سازهای کلارینت، ویولا، ویولا داگامبا و ترومبون استفاده میشود. نمونه رایج استفاده از این کلید در کارهای سرگئی پروکفیف (آهنگساز و پیانیست روس) است، که برای نت نویسی هورن انگلیسی در سمفونی هایش استفاده می‌کرد.
کلید دو (tenor )خط چهارم
کاربرد در بخش تنور سلفژ و همچنین در سازهایی همچون ترومبن، ویولن سل، فاگوت استفاده میشود.
آیا کلید های دیگری نیز موجود است؟
هفت کلید موسیقی
در جواب این سوال باید گفت که کلیدهای نام برده شده تنها کلیدهای موجود و مورد استفاده هستند.
اما به طور کلی موسیقی هفت کلید داشت و عدد هفت نیز برای کلیسا به خصوص در آن دوره ارزشمند بود.
بنابراین هفت کلید موسیقی عبارتند از:
– کلید سل (treble )
– کلید دو خط اول (clef soprano )
– کلید دو خط دوم (soprano mezzo)
– کلید دو خط سوم ( clef alto)
– کلید دو خط چهارم ( clef tenor)
– کلید فا خط سوم ( clef barita)
– کلید فا خط چهارم ( clef bass)
برخی منابع